ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ  ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ  ΔΙΑΧΥΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

Το εγχειρίδιο αποτελεί βοήθημα  πρόληψης,  ευαισθητοποίησης και έγκαιρης παρέμβαση στην  ανάπτυξη κάθε παιδιού, λόγω της ανησυχητικής αύξησης των περιπτώσεων με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές και στην περιοχή μας.
Η παιδιατρική εργοθεραπεία  ως βασικό εργαλείο έχει τη σκόπιμη δραστηριότητα. Το παιδί μέσα από τα παιχνίδια που του προσφέρει ο εργοθεραπευτής, μεταξύ άλλων, εξερευνά τον κόσμο γύρω του, τα συναισθήματά του, τα χρώματα, τα σχήματα, και άλλες βασικές έννοιες. Βελτιώνει την λεπτή κινητικότητά του χεριού του και τη θέση του σώματός του όταν κάθεται, μαθαίνει να τρώει με επιδεξιότητα, να ντύνεται, να οργανώνεται γενικότερα.

Με βάση τους άξονες της φυσιολογικής ανάπτυξης η πρόληψη, παρέμβαση και αποκατάσταση από τον εργοθεραπευτή απευθύνεται στους ακόλουθους τομείς δεξιοτήτων:
Αδρού συντονισμού,  λεπτής κινητικότητας, γνωστικών,  αντιληπτικών και αισθητικοκινητικών  λειτουργιών, κοινωνικοποίησης,  δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής.
Στόχος του Εργοθεραπευτή στα παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές  διαταραχές είναι η επίτευξη της μέγιστης δυνατής λειτουργικότητας τους,  μέσα από τα προγράμματα : αισθητικοκινητικής αποκατάστασης, δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων . Επίσης στοχεύει στην ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού και της οικογένειας του στα πλαίσια της ένταξης του στα παραπάνω θεραπευτικά προγράμματα και δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην καθοδήγηση των γονέων στο σπίτι με την βοήθεια της συμβουλευτικής γονέων.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Ο όρος διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές σύμφωνα με τα δυο έγκυρα ταξινομητικά εγχειρίδια το ICD-10 της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και το DSM – IV διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο της Αμερικανικής  Ψυχιατρικής Ένωσης,  καλύπτει όλο το φάσμα του αυτισμού.
Αυτή η ομάδα διαταραχών χαρακτηρίζεται από ποιοτικές ανωμαλίες στις κοινωνικές συναλλαγές και στους τρόπους επικοινωνίας καθώς και από περιορισμένο, στερεότυπο, επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων.
Τα συμπτώματα παρoυσιάζoνται σε διάφoρoυς  συνδυασμoύς, πoικίλλoυν σε βαρύτητα και η έκφρασή τoυς αλλάζει καθώς τo παιδί μεγαλώνει, με απoτέλεσμα η κλινική εικόνα να χαρακτηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα γνωσιακών και συμπεριφεριoλoγικών πρoβλημάτων.

Στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές περιλαμβάνονται:

1. Αυτισμός της παιδικής ηλικίας : αυτιστική διαταραχή, βρεφικός αυτισμός
2. Άτυπος αυτισμός : άτυπη ψύχωση της παιδικής ηλικίας, νοητική καθυστέρηση με αυτιστικά χαρακτηριστικά.
3. Σύνδρομο Rett
4. Διαταραχή υπερδραστηριότητας σχετιζόμενη με νοητική καθυστέρηση και στερεότυπες κινήσεις.
5. Σύνδρομο  Asperger
6. Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, μη καθοριζόμενη
7. Άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές

Οι διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές απoτελoύν σημαντικό και συχνό πλέον πρόβλημα στoν πληθυσμό, ενώ  τo ενδιαφέρoν έχει επικεντρωθεί στην επιδημιoλoγία των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών, καθώς o επιπoλασμός έχει παρoυσιάσει εντυπωσιακή αύξηση ( 1 στα 164 παιδιά,  με μεγαλύτερο ποσοστό στα αγόρια).

Επιστήμονες  κατάφεραν να αναγνωρίσουν ειδικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των βρεφών ακόμη και στην ηλικία των 6 μηνών, που προμηνύουν ότι ένα βρέφος θα παρουσιάσει διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή.
Η έγκαιρη διάγνωση  των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών θεωρείται πλέον σημαντική, αφού σε αυτή την ηλικία το παιδί έχει τις πολλές δυνατότητες βελτίωσης εφόσον και εάν ακολουθηθεί η κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση.
Τα παιδιά ωφελούνται περισσότερο από τη θεραπευτική αγωγή στην ηλικία των 1-3 χρόνων σε σύγκριση με θεραπευτική αγωγή που αρχίζει σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η πρώιμη αυτή περίοδος θεωρείται η πιο εύκαιρη και η πιο κρίσιμη για παρέμβαση, λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου που επιτρέπει τη βέλτιστη αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχεται το παιδί.

Ακολουθεί κλίμακα με  κάποια  ενδεικτικά  – ανησυχητικά σημεία γενικής συμπεριφοράς  που εμφανίζονται από την ηλικία των 5-6 μηνών έως και τον 2 χρόνο ζωής :

  • Φτωχός θηλασμός τις πρώτες βδομάδες, ατέλειωτοι κωλικοί συχνά ως τον 1 χρόνο.
  • Αδιαφορία στο χάϊδεμα, όταν η μητέρα το παίρνει αγκαλιά σφίγγετε ή  νιώθει το μωρό της σα να κρατάει ένα άδειο σακί. Δεν απλώνει τα χέρια να το πάρουν αγκαλιά.
  • Ασυνήθιστα καλή και ήρεμη συμπεριφορά ή αντίθετα συνεχές κλάμα και ουρλιαχτό που δεν σταματά.
  • Έντονη αντίδραση στην αλλαγή πάνας, στο χτένισμα, στο λούσιμο, γενικά στη θέση που το κεφάλι γέρνει πίσω. Υπερευαισθησία σε διάφορους  ήχους.
  • Δεν φέρνει τα χέρια του στο στόμα, δεν πιπιλάει, δεν παίζει με τα πόδια του.
  • Αδιαφορία στη μητέρα ή στο πρόσωπο που το φροντίζει, προτιμά να είναι μόνο του ή προσκολλάται σε ένα μόνο άτομο σε ασυνήθιστο βαθμό. Δεν αναζητά την κοινωνική επαφή από αυτόν που το φροντίζει.
  • Δεν συμμετέχει σε «προγλωσσική» συζήτηση με το άτομο που το φροντίζει, δείχνει ελάχιστη ή καθόλου προσοχή για να επικοινωνήσει. Γενικά παρουσιάζει σημαντικά περιορισμένο ψέλλισμα σε ποσότητα και ποιότητα.
  • Φτωχή βλεμματική επαφή (π.χ όταν το ταΐζει  η μητέρα).
  • Απουσία εκφράσεων στο πρόσωπό του όταν κοντεύει στην ηλικία των 12 μηνών, δεν χαιρετά αυθόρμητα γνωστά πρόσωπα. Κάνει λιγότερες χειρονομίες, κατανοεί λιγότερες φράσεις.
  • Έντονη τάση εστίασης της προσοχής με ορισμένα αντικείμενα, άτυπη προσήλωση σε ένα αντικείμενο, π.χ ανεμιστήρας, ενθουσιάζονται με συγκεκριμένα αντικείμενα, σχέδια, φώτα κλπ.
  • Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του ή όταν του μιλούν και γενικά έχει ατυπική οπτική επαφή προς τους άλλους και το περιβάλλον του.
  • Υπάρχει ακαταστασία στον ύπνο, δηλ. δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή όταν ξυπνάει είναι ανήσυχο.
  • Υπάρχει απουσία της ικανότητας να δείχνει με το δαχτυλάκι αυτό που το ενδιαφέρει.
  • Απουσιάζει το παιχνίδι προσποίησης και συμβολισμού π.χ να μιλάει στο τηλέφωνο, να ταΐζει την κούκλα. Διαφορετική ποιότητα κινητικών προτύπων δηλ. ο τρόπος που παίζει το παιδί.
  • Απουσία παραγωγής λέξεων στην ηλικία των 18 μηνών, συνδυασμού λέξεων στην ηλικία των 24 μηνών π.χ μαμά άτα.  Διακοπή της γλωσσικής ανάπτυξης στα 2 πρώτα χρόνια, δηλ το παιδί είχε ξεκινήσει να λέει λεξούλες και σταμάτησε.
  • Παρουσιάζει μειωμένο ενδιαφέρον να παίξει με παιδιά της ηλικίας του.
  • Στερεοτυπικές σωματικές κινήσεις  δηλ. επαναλαμβανόμενες κινήσεις των χεριών ή ολόκληρου του σώματος.