Το σύνδρομο Aspergerείναι μια νευρολογική διαταραχή και πήρε το όνομά του από το Βιεννέζο γιατρό HansAspergerο οποίος το 1944 παρουσιάσε μια διατριβή όπου περιέγραφε ένα πρότυπο από συμπεριφορές σε νεαρούς με κανονική νοημοσύνη και γλωσσική ανάπτυξη αλλά ανεπάρκεια στην κοινωνικότητά τους, στην επικοινωνία με επαναληπτικές – στερεοτυπικές συμπεριφορές και εμμονές με συγκεκριμένα αντικείμενα. Το σύνδρομο άρχισε να αναγνωρίζεται ως ξεχωριστή οντότητα στα τέλη της δεκαετίας του ’80.  Η Lorna Wing (1981)  παρουσίασε μια σειρά από  περιπτώσεις παρόμοιες με αυτές που είχε περιγράψει ο Asperger και έτσι αυξήθηκε το ενδιαφέρον για έρευνες γύρω από το σύνδρομο.
Το σύνδρομο Asperger είναι μια ήπια παραλλαγή αυτισμού, που επηρεάζει κυρίως την ικανότητα επικοινωνίας και τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου. Εντάσσεται στις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές και συναντάτε με μεγαλύτερη συχνότητα στα αγόρια από τα κορίτσια (: 1 Gillberg, 1989, συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου είναι περιορισμένη,  περίπου 0,25% του πληθυσμού).

Για καιρό υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με το αν αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή ή πρόκειται για αυτισμό σε ελαφριά μορφή. Περιλήφθηκε για πρώτη φορά το 1992 στη Διεθνή Ταξινόμηση των Νόσων της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας ICD– 10  και το 1994 σαν ξεχωριστό σύνδρομο στο εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας DSM– IV    
Τα άτομα με σύνδρομο Asperger εμφανίζουν ποικίλα χαρακτηριστικά και η διαταραχή τους μπορεί να είναι από πολύ ελαφριά  έως πολύ βαριά.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του συνδρόμου, τα οποία συναντάμε και στον αυτισμό, είναι:

  • Δυσκολία στην επικοινωνία.
  • Ελλείμματα στην αμοιβαία κοινωνική συναλλαγή.
  • Δυσκολία στη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων.
  • Περιορισμένο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων.
  • Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες και κινήσεις.
  • Μονότονος και σχολαστικός τρόπος ομιλίας.

Η διαταραχή αυτή διαφέρει από τον αυτισμό, κυρίως γιατί δεν υφίσταται γενική καθυστέρηση ή επιβράδυνση στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού ή την ανάπτυξη των γνωστικών του λειτουργιών. Συνήθως τα παιδιά με Asperger έχουν φυσιολογική και πάνω νοημοσύνη (με τη λεκτική νοημοσύνη να υπερτερεί της πρακτικής νοημοσύνης), έχουν φυσιολογική εξέλιξη λόγου, χρησιμοποιούν νωρίς τη γραμματική στο λόγο τους, έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και κλίσεις, και με την κατάλληλη υποστήριξη προχωρούν αρκετά καλά στο σχολείο. Η ηλικία έναρξης του συνδρόμου εντοπίζεται μεταξύ 5 και 8 ετών (αργότερα από ότι του αυτισμού).

Οι ελλείψεις των ατόμων με Σ.Α αφορούν τους εξής τομείς:

Κοινωνικές δεξιότητες:

Αδυνατούν να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τους κοινωνικούς κανόνες, παρερμηνεύουν τις κοινωνικές υποδείξεις, έχουν αφελή συμπεριφορά, ιδιόρρυθμη ακόμη και εκκεντρική. Δυσκολεύονται στα ομαδικά παιχνίδια όπου θα πρέπει ν’ ακολουθήσουν συγκεκριμένους κανόνες, να αναπτύξουν σχέσεις με τους συνομιλήκους τους (παρ’ όλο που το θέλουν πολύ), αφού δεν αντιλαμβάνονται τους άγραφους κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς, δεν κατανοούν το πώς να προσεγγίσουν κάποιον (συχνά το κάνουν με περίεργο τρόπο). Δεν κατανοούν τη μη λεκτική επικοινωνία (χειρονομίες, γκριμάτσες προσώπου), αδυνατούν να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
Στο σχολείο λόγω των δυσκολιών στην κοινωνική επαφή το παιδί με Σ. Α συχνά γίνεται αντικείμενο πειράγματος ή κοροϊδίας, μένει μόνο  του και δυσκολεύεται ν’ ακολουθήσει τους σχολικούς κανόνες οπότε και του δημιουργείται άγχος. Η εικόνα του παιδιού που περιφέρεται μόνο του στη δύσκολη γι’ αυτό, ώρα του διαλείμματος, μονολογώντας,  ψάχνοντας τη συντροφιά ενός δασκάλου για να αποφύγει τα πειράγματα, είναι πολύ συνηθισμένη.
Έχουν έλλειψη προσαρμοστικότητας, κάθε απρόσμενη αλλαγή στο πρόγραμμά, τους δημιουργεί αναστάτωση, άγχος και θυμό.

Γι΄ αυτό φροντίζουμε να έχουν ένα ήρεμο και προβλέψιμο περιβάλλον. Οι εκπλήξεις δεν αρέσουν στα παιδιά με Asperger.
Ένα ημερήσιο χρονοδιάγραμμα είναι πολύ χρήσιμο και μειώνει το άγχος προετοιμάζοντας το παιδί για το πρόγραμμά του.  Επαινέστε το για κάθε προσπάθεια και κάθε επιτυχία. Δουλέψτε μαζί του τους κανόνες κοινωνική συμπεριφοράς, φτιάξτε μαζί κοινωνικές ιστορίες (πως δηλ. θα πρέπει να συμπεριφέρεται σε μια συνάντηση με κάποιον γνωστό, πώς να πλησιάσει κάποιο παιδί, διδάξτε του προτάσεις που θα λέει όταν θέλει να παίξει σε μια ομάδα ή να πλησιάσει κάποιο παιδί).
Καλέστε παιδιά στο σπίτι, ενθαρρύνετε τα να ξεκινήσουν το παιχνίδι, παραμένοντας διακριτικοί και όταν το παιδί φύγει συζητήστε μαζί του πως ήταν, τι τον δυσκόλεψε κλπ.

Κινητικές δεξιότητες:

Τα άτομα με Asperger συχνά δυσκολεύονται σε δεξιότητες λεπτής και αδρής κινητικότητας, σε δραστηριότητες που απαιτούν συντονισμένες κινήσεις όπως: πέταγμα μπάλας, ισορροπία,  ποδήλατο, δέσιμο κορδονιών, να ακολουθήσουν ένα ρυθμό, να συντονίσουν τις κινήσεις τους στη γυμναστική, έχουν παράξενο βάδισμα, άσχημο  γραφικό χαρακτήρα. Συχνά έχουν δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο, να κινηθούν σωστά στο σχολείο, στο δρόμο, να ντυθούν χωρίς βοήθεια. Τα αντανακλαστικά τους είναι αργά.
Μπορούμε να τα ενισχύσουμε παίζοντας παιχνίδια μαζί τους με τη μπάλα, στη παιδική χαρά, πηδώντας στο τραμπολίνο, στο κρεβάτι, κάνοντας κουτσό. Κάντε κινήσεις και ζητήστε του να σας μιμηθεί, παίξτε παιχνίδια προσανατολισμού (π.χ μόλις χτυπήσω παλαμάκια στρίψε αριστερά κλπ). Διδάξτε του κανόνες απλών ομαδικών παιχνιδιών και ασκηθείτε μαζί του.
Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να σας δώσει ο εργοθεραπευτής σας.

Γνωστικές δεξιότητες:

Συνήθως έχουν εξαιρετική μακροπρόθεσμη μνήμη κυρίως σε ότι αφορά τα ενδιαφέροντα τους. Κάποια έχουν ιδιαίτερες ικανότητες στα μαθηματικά ή σε κάτι άλλο, πολλές φορές έχουν μια εξαιρετική ικανότητα σε ένα συγκεκριμένο τομέα. Η νοημοσύνη τους συνήθως είναι φυσιολογική όμως η σκέψη τους δεν είναι ευέλικτη και δύσκολα προσαρμόζονται σε αλλαγές ή τυχόν αποτυχίες. Υπάρχει απουσία αφηρημένης σκέψης  οπότε και δείχνουν ακατανόητα κάποια μαθήματα. Μπορούν εύκολα να αποστηθίσουν γεγονότα και ημερομηνίες, η σκέψη τους όμως είναι δύσκαμπτη. Δυσκολεύονται να κάνουν υποθέσεις και να κρίνουν ορθά.
Συχνά αναπτύσσουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για κάτι (ένα χόμπι, μια συλλογή ή κάτι άλλο), που δεν τους αφήνει περιθώριο για άλλες ενασχολήσεις και καταντά μια παθολογική ενασχόληση με ένα   πράγμα.
Αν για παράδειγμα του αρέσουν οι υπολογιστές θα μπορούσε να κάνει κάποια μαθήματα του σχολείου στον υπολογιστή, ή να περνάει τις ώρες του σ΄ αυτόν με δημιουργικές δραστηριότητες.  Εξηγήστε του ότι όταν κάτι δεν το γνωρίζει θα μπορεί να ζητά βοήθεια, ότι κάποια πράγματα μπορεί να γίνουν και με άλλο τρόπο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι λάθος.

Αισθητηριακή επεξεργασία:

Έχουν ευαισθησία σε ορισμένους ήχους, μυρωδιές, υφή, εικόνες, με αποτέλεσμα να ενοχλούνται από πράγματα που κανείς άλλος δεν παρατηρεί. Τρομάζουν,  έχουν δυσκολία ανοχής σε συγκεκριμένα   υλικά, πιθανά να έχουν μεγάλη αντοχή στο πόνο, στη ζέστη ή στο κρύο κλπ. Αυτά είναι δείγματα νευρολογικής ιδιαιτερότητας και δεν αποτελούν δείγματα αγένειας ή κακής συμπεριφοράς. «Το παιδί κλείνει τα αυτιά του και αποχωρεί …».
Κουράζονται και αναστατώνονται από την υπερφόρτιση αισθητηριακών ερεθισμάτων.
Ρωτήστε το για τα πράγματα που το ενοχλούν, γεύσεις, ήχοι, υφές, φροντίστε να περιορίσετε την έκθεσή του στα συγκεκριμένα ερεθίσματα, αλλά αν είναι αναγκαία να τα παρέχετε  σιγά σιγά.  Εξηγήστε του για τον πόνο, το αίσθημα δυσφορίας, πείτε του πως νιώθετε και βοηθήστε το να καταλάβει κι αυτό.
 Ένα πρόγραμμα αισθητηριακής ολοκλήρωσης από τον εργοθεραπευτή σας θα είναι πολύ χρήσιμο.

Επικοινωνία:

Ο λόγος τους ξεκινάει κανονικά, μιλούν με ευχέρεια, χρησιμοποιούν συχνά «επίσημες»λέξεις που δεν ταιριάζουν με την περίσταση, μιλούν ακατάπαυστα χωρίς να ενδιαφέρονται  αν ο συνομιλητής τους, τους ακούει.  Δεν κατανοούν το χιούμορ, το μεταφορικό λόγο, ενώ η φωνή τους έχει μονότονη χροιά χωρίς διακυμάνσεις. Δυσκολεύονται στο πραγματολογικό και στο σημασιολογικό κομμάτι της γλώσσας.

Περισσότερες οδηγίες θα έχετε από το λογοθεραπευτή σας.