Τι είναι ο Αυτισμός

• Αδιαφορία στη μητέρα ή στο πρόσωπο που το φροντίζει, προτιμά να είναι μόνο του ή προσκολλάται σε ένα μόνο άτομο σε ασυνήθιστο βαθμό. Δεν αναζητά την κοινωνική επαφή από αυτόν που το φροντίζει.
• Δεν συμμετέχει σε «προγλωσσική» συζήτηση με το άτομο που το φροντίζει, δείχνει ελάχιστη ή καθόλου προσοχή για να επικοινωνήσει. Γενικά παρουσιάζει σημαντικά περιορισμένο ψέλλισμα σε ποσότητα και ποιότητα.
• Φτωχή βλεμματική επαφή (π.χ όταν το ταΐζει  η μητέρα).
• Απουσία εκφράσεων στο πρόσωπό του όταν κοντεύει στην ηλικία των 12 μηνών, δεν χαιρετά αυθόρμητα γνωστά πρόσωπα. Κάνει λιγότερες χειρονομίες, κατανοεί λιγότερες φράσεις.
• Έντονη τάση εστίασης της προσοχής με ορισμένα αντικείμενα, άτυπη προσήλωση σε ένα αντικείμενο, π.χ ανεμιστήρας, ενθουσιάζονται με συγκεκριμένα αντικείμενα, σχέδια, φώτα κλπ.
• Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του ή όταν του μιλούν και γενικά έχει ατυπική οπτική επαφή προς τους άλλους και το περιβάλλον του.
• Υπάρχει ακαταστασία στον ύπνο, δηλ. δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή όταν ξυπνάει είναι ανήσυχο.
• Υπάρχει απουσία της ικανότητας να δείχνει με το δαχτυλάκι αυτό που το ενδιαφέρει.
• Απουσιάζει το παιχνίδι προσποίησης και συμβολισμού π.χ να μιλάει στο τηλέφωνο, να ταΐζει την κούκλα. Διαφορετική ποιότητα κινητικών προτύπων δηλ. ο τρόπος που παίζει το παιδί.
• Απουσία παραγωγής λέξεων στην ηλικία των 18 μηνών, συνδυασμού λέξεων στην ηλικία των 24 μηνών π.χ μαμά άτα.  Διακοπή της γλωσσικής ανάπτυξης στα 2 πρώτα χρόνια, δηλ το παιδί είχε ξεκινήσει να λέει λεξούλες και σταμάτησε.
• Παρουσιάζει μειωμένο ενδιαφέρον να παίξει με παιδιά της ηλικίας του.
• Στερεοτυπικές σωματικές κινήσεις  δηλ. επαναλαμβανόμενες κινήσεις των χεριών ή ολόκληρου του σώματος.

Χαρακτηριστικά του αυτισμού

Η βαρύτητα των χαρακτηριστικών του αυτισμού διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά συνήθως περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• Σοβαρή επιβράδυνση στην γλωσσική ανάπτυξη και στην επικοινωνία

Η γλώσσα εξελίσσεται πολύ αργά και κάποιες φορές δεν αναπτύσσεται καθόλου. Εάν τελικά αναπτυχθεί, η γλωσσική έκφραση παίρνει συνήθως παράδοξες μορφές ή γίνεται ασυνήθιστη χρήση λέξεων χωρίς καμία σύνδεση με την κανονική τους σημασία. Μερικά που μιλούν παρουσιάζουν ηχολαλία, δηλαδή επαναλαμβάνουν τα ίδια τα δικά τους λόγια που λένε και ακούν. Χρησιμοποιούν ιδιαίτερο τρόπο για να μιλούν που κάποτε μοιάζει και με έμμετρο λόγο και όταν αναφέρονται στο άτομό τους χρησιμοποιούν το εκείνος ή εκείνη, μπορεί να χρησιμοποιούν ασυνήθιστες παρομοιώσεις ή να μιλούν με μία τυπική και μονότονη φωνή.

• Σοβαρή επιβράδυνση στην κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων

Το αυτιστικό παιδί συχνά αποφεύγει να κοιτάξει τον άλλο στα μάτια, δεν θέλει να το παίρνουν αγκαλιά και φαίνεται να αποκόβεται από τον κόσμο γύρω του. Δεν φαίνεται να θέλει ή να ξέρει πώς να παίζει με τα άλλα παιδιά. Η ικανότητα του να κάνει φιλίες είναι προβληματική και είναι ανίκανο να κατανοήσει τα συναισθήματα και τις απόψεις άλλων ατόμων.

• Ανακόλουθες μορφές αισθητηριακών αντιδράσεων

Το αυτιστικό παιδί μπορεί κατά περιστάσεις να δώσει την εντύπωση πως είναι κωφό και πως δεν μπορεί να αντιδράσει σε λέξεις και άλλους ήχους. Άλλες στιγμές πάλι, το ίδιο παιδί μπορεί να ενοχληθεί υπερβολικά από έναν καθημερινό θόρυβο, όπως ο θόρυβος μιας ηλεκτρικής σκούπας, το γαύγισμα ενός σκύλου ή το κλάμα ενός μωρού. Το παιδί μπορεί να παρουσιάζει μια αναισθησία στον πόνο και μια έλλειψη ανταπόκρισης στο κρύο ή στη ζέστη ή μια υπερβολική αντίδραση σε άλλα αισθητηριακά ερεθίσματα.

• Ανομοιογενείς μορφές διανοητικών λειτουργιών

Το αυτιστικό άτομο μπορεί να έχει ικανότητες σε κάποιους συγκεκριμένους τομείς. Μπορεί να διαθέτει μέγιστη ικανότητα σε μερικές συγκεκριμένες λειτουργίες, σε σχέση με το γενικό επίπεδο λειτουργίας του. Τα αυξημένα ταλέντα μπορεί να συμπεριλαμβάνουν δραστηριότητες, όπως η ζωγραφική, η μουσική, οι μαθηματικοί υπολογισμοί ή η απομνημόνευση γεγονότων χωρίς να παίζει ρόλο το κατά πόσον είναι σημαντικά ή απολύτως ασήμαντα. Περίπου 20%-30% των αυτιστικών ατόμων έχουν νοημοσύνη στον μέσο ή και πάνω από το μέσο όρο. Από την άλλη μεριά, η πλειοψηφία (70%-80%) των αυτιστικών ατόμων παρουσιάζουν διάφορους βαθμούς νοητικής καθυστέρησης. Αυτός ο συνδυασμός διανοητικών μειονεξιών και δυνατοτήτων κάνει τον αυτισμό ιδιαίτερα πολύπλοκο.

• Έκδηλοι περιορισμοί δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων

Ένα άτομο με αυτισμό μπορεί να παρουσιάζει επαναλαμβανόμενες σωματικές κινήσεις, όπως χειροκρότημα, περιστροφές ή κούνημα κορμού. Μερικά άτομα με αυτισμό μπορεί να μιλούν επίμονα ξανά και ξανά για το ίδιο θέμα. Το άτομο είναι, επίσης, πιθανό να έχει την ανάγκη να ακολουθεί την ίδια ρουτίνα ή το ίδιο πρόγραμμα κάθε μέρα κατά τις διάφορες δραστηριότητες του. Αν γίνουν αλλαγές στις συνήθειες, το παιδί ή ο ενήλικας μπορεί να αναστατωθεί πάρα πολύ. Μερικές φορές η σύγχυση ή η αναστάτωση μπορεί να προκαλέσουν έντονα διαταρακτικές συμπεριφορές, όπως ξεσπάσματα οργής. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, ένα άτομο με αυτισμό μπορεί να παρουσιάσει αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Αυτό οφείλεται σε μια ανικανότητα να κατανοήσει και να επικοινωνήσει.

• Απομόνωση

Τα περισσότερα αυτιστικά παιδιά βρίσκονται στον δικό τους κόσμο, μακριά από κάθε κοινωνική επαφή. Ακόμα και με τους γονείς δεν δείχνουν να τους αντιλαμβάνονται ούτε και να τους έχουν ανάγκη. Δεν αντιδρούν και δεν επιδιώκουν καμιά συναισθηματική επαφή, με το βλέμμα ή το σώμα τους, επειδή ,όπως δείχνουν μαρτυρίες παιδιών που βελτιώθηκαν μετά από ειδική αγωγή, υποφέρουν από «αισθητικές στρεβλώσεις». Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που απομονώνονται από το κοινωνικό περιβάλλον. Κάποιο παιδί περιέγραφε, μετά την βελτίωσή του με την ειδική αγωγή που δέχθηκε, ότι ,στη διάρκεια της επαφής του με άλλα παιδιά, οι ομιλίες τους ηχούσαν στα αυτιά του όπως οι πυροβολισμοί και του ήταν αδύνατον να ακούσει μια ολόκληρη πρόταση. Οι προτάσεις έφταναν με τη μορφή συσωρευμένων λέξεων και κάθε ήχος του έμοιαζε με εκκωφαντικό κρότο.

• Στερεοτυπίες και τελετουργίες

Είναι γνωστή η κίνηση των αυτιστικών παιδιών μπρος- πίσω. Εκτός   αυτού , καθένα διαθέτει το δικό του ρεπερτόριο τελετουργιών και είναι αδύνατο να το αποτρέψει κάποιος. Μάλιστα μπορεί να κάνει αυτές τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές χωρίς να διακόψει, για πολλές ώρες. Αν κάποιος προσπαθήσει να το εμποδίσει, είναι έκδηλη η αναστάτωση με φωνές και εκνευρισμό.

• Υπερβολικός φόβος

Επειδή πάσχουν από αισθητικές στρεβλώσεις, ακόμα και απλά οπτικά ή ακουστικά ερεθίσματα τους δημιουργούν μεγάλο φόβο και εντείνουν την απόσυρσή τους.

• Ανωμαλίες στον πόνο, το κρύο και τον ύπνο

Τα  παιδιά με αυτισμό δεν φαίνεται να έχουν καλό κοντρόλ στην αίσθηση του κρύου ή της ζέστης, έχουν μεγάλη ή και πλήρη ανοχή στο κόψιμο ή των κάψιμο των μελών του σώματός τους και δείχνουν συχνά αυτοκαταστροφική συμπεριφορά     ( δάγκωμα χεριών κλπ). Ο ύπνος τους παρουσιάζει μη κανονικούς κύκλους.

• Συναισθηματικά απρόσφορες συμπεριφορές

Τα γέλια, τα κλάματα και οι φωνές τους δεν φαίνεται να πηγάζουν από τις συμπεριφορές και τα ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος. Μάλλον προέρχονται από εσωτερικές αιτίες. Ο φόβος τους επίσης είναι απρόσφορος, μπορεί να είναι υπερβολικός ή να ελλείπει εντελώς, σε σχέση με το τι συμβαίνει γύρω τους.

• Κινητικές διαταραχές

Υπερδραστηριότητα ή απάθεια είναι χαρακτηριστικό του αυτισμού, όπως επίσης και έλλειψη ισορροπίας

• Ελλειμματική χρήση του λόγου

Τα περισσότερα παιδιά δεν μιλούν ποτέ και άλλα μαθαίνουν κάποιες λέξεις για αντικείμενα αλλά σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποιούν το λόγο για να επικοινωνήσουν με τους άλλους.

• Νοητικά προβλήματα

Παρουσιάζουν καλές αποδόσεις σε συγκεκριμένες δοκιμασίες αλλά και πολύ κακές σε ορισμένες άλλες, ίσως γιατί δεν καταφέρνουν να ακολουθήσουν οδηγίες.

Εργοθεραπεία και Αυτισμός

Η εργοθεραπεία μπορεί να ωφελήσει ένα άτομο με αυτισμό επιδιώκοντας να βελτιώσει τη ποιότητα της ζωής του. Σκοπός είναι να διατηρήσει, βελτιώσει ή να εισάγει δεξιότητες που επιτρέπουν στο άτομο να συμμετέχει όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητα σε δραστηριότητες της ζωής που έχουν νόημα.Η Εργοθεραπεία  αξιολογεί το δυναμικό, τις δυνατότητες του παιδιού με αυτισμού και θέτει στόχους για να ξεκινήσει το θεραπευτικό κομμάτι. Το παιδί στην εργοθεραπεία αναπτύσσει    δεξιότητες   λεπτής   κίνησης,  παιχνιδιού,  αυτοεξυπηρέτησης,  κοινωνικοποίησης , αντίληψης,  γνωστικού πεδίου, κοινωνικές δεξιότητες.
 Η Εργοθεραπεία βοηθάει το παιδί με αυτισμό να ανταπεξέλθει στο μέγιστο δυνατό γι’ αυτό στο σπίτι, στο σχολείο και στην κοινωνία γενικότερα. Το παιδί εκπαιδεύεται στο ντύσιμο, στην τουαλέτα, αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες,  εκπαιδεύεται  στην διαχείριση συμπεριφοράς. Αναπτύσσει – βελτιώνει την αδρή κινητικότητα (να πηδάει, να κάνει ισορροπία, να σκαρφαλώνει, να κάνει ποδήλατο, να κατανοήσει το σώμα του στο χώρο),  καθώς και τη  λεπτή κινητικότητα ώσπου να κατακτήσει τη γραφή, το ψαλίδι, τα κουμπώματα, να παράγει κατασκευαστικό παιχνίδι. Εκπαιδεύει το παιδί σε δεξιότητες οπτικής αντίληψης και αναπτύσσει το γνωστικό του επίπεδο. Μαθαίνει να παίζει, να ζωγραφίζει, να ψυχαγωγείται, να χαλαρώνει, να ελέγχει ακόμη και να απομονώνει τις στερεοτυπίες του.
Ο εργοθεραπευτής έχει στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του παιδιού με αυτισμό. Χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες μεθόδους – εργαλεία – προγράμματα μπορεί να βοηθήσει το άτομο με αυτισμό να φτάσει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο της λειτουργικότητάς και ανεξαρτησίας στην καθημερινή του ζωή.
Συνεργάζεται με τους γονείς υποστηρίζοντας συμβουλευτικά για τις καθημερινές δυσκολίες του παιδιού τους, καθώς και με το σχολείο του παιδιού για την καλύτερη δυνατή ένταξη του στην ομάδα.