Ενδεικτικά σημάδια αναγνώρισης διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών

Η παιδιατρική εργοθεραπεία  ως βασικό εργαλείο έχει τη σκόπιμη δραστηριότητα. Το παιδί μέσα από τα παιχνίδια που του προσφέρει ο εργοθεραπευτής, μεταξύ άλλων, εξερευνά τον κόσμο γύρω του, τα συναισθήματά του, τα χρώματα, τα σχήματα, και άλλες βασικές έννοιες. Βελτιώνει την λεπτή κινητικότητά του χεριού του και τη θέση του σώματός του όταν κάθεται, μαθαίνει να τρώει με επιδεξιότητα, να ντύνεται.

Με βάση τους άξονες της φυσιολογικής ανάπτυξης η πρόληψη, παρέμβαση και αποκατάσταση από τον εργοθεραπευτή απευθύνεται στους ακόλουθους τομείς δεξιοτήτων:
Αδρού συντονισμού,  λεπτής κινητικότητας, γνωστικών και αντιληπτικών λειτουργιών, κοινωνικοποίησης,  δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής.

Στόχος του Εργοθεραπευτή στα παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές  διαταραχές είναι η επίτευξη της μέγιστης δυνατής λειτουργικότητας τους,  μέσα από τα προγράμματα : αισθητικοκινητικής αποκατάστασης, δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων .

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Ο όρος διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές σύμφωνα με τα δυο έγκυρα ταξινομητικά εγχειρίδια το ICD-10 της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και το DSM – IV διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο της Αμερικανικής  Ψυχιατρικής Ένωσης,  καλύπτει όλο το φάσμα του αυτισμού.

Αυτή η ομάδα διαταραχών χαρακτηρίζεται από ποιοτικές ανωμαλίες στις κοινωνικές συναλλαγές και στους τρόπους επικοινωνίας καθώς και από περιορισμένο, στερεότυπο, επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων.

Τα συμπτώματα παρoυσιάζoνται σε διάφoρoυς  συνδυασμoύς, πoικίλλoυν σε βαρύτητα και η έκφρασή τoυς αλλάζει καθώς τo παιδί μεγαλώνει, με απoτέλεσμα η κλινική εικόνα να χαρακτηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα γνωσιακών και συμπεριφεριoλoγικών πρoβλημάτων.

Στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές περιλαμβάνονται:

1. Αυτισμός της παιδικής ηλικίας : αυτιστική διαταραχή, βρεφικός αυτισμός
2. Άτυπος αυτισμός : άτυπη ψύχωση της παιδικής ηλικίας, νοητική καθυστέρηση με αυτιστικά χαρακτηριστικά.
3. Σύνδρομο Rett
4. Διαταραχή υπερδραστηριότητας σχετιζόμενη με νοητική καθυστέρηση και στερεότυπες κινήσεις.
5. Σύνδρομο  Asperger
6. Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, μη καθοριζόμενη
7. Άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές

Οι διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές απoτελoύν σημαντικό και συχνό πλέον πρόβλημα στoν πληθυσμό, ενώ  τo ενδιαφέρoν έχει επικεντρωθεί στην επιδημιoλoγία των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών, καθώς o επιπoλασμός έχει παρoυσιάσει εντυπωσιακή αύξηση ( 1 στα 68 παιδιά,  με μεγαλύτερο ποσοστό στα αγόρια).

 Επιστήμονες  κατάφεραν να αναγνωρίσουν ειδικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των βρεφών ακόμη και στην ηλικία των 6 μηνών, που προμηνύουν ότι ένα βρέφος θα παρουσιάσει διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή.

Η έγκαιρη διάγνωση  των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών θεωρείται πλέον σημαντική, αφού σε αυτή την ηλικία το παιδί έχει  πολλές δυνατότητες βελτίωσης εφόσον και εάν ακολουθηθεί η κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση.

Τα παιδιά ωφελούνται περισσότερο από τη θεραπευτική αγωγή στην ηλικία των 1-3 χρόνων σε σύγκριση με θεραπευτική αγωγή που αρχίζει σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η πρώιμη αυτή περίοδος θεωρείται η πιο εύκαιρη και η πιο κρίσιμη για παρέμβαση, λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου που επιτρέπει τη βέλτιστη αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχεται το παιδί.

Ακολουθεί κλίμακα με  κάποια  ενδεικτικά  – ανησυχητικά σημεία γενικής συμπεριφοράς  που εμφανίζονται από τον 5-6 μήνα έως και τον 2^ο χρόνο ζωής :

• Απουσία χαμόγελου σε ανταπόκριση χαμόγελου από άλλους
• Απουσία μωρολαλίας (αγούδιασμα) κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής
• Το επίπεδο ενεργοποίησης του μωρού!
• Το κράτημα του κεφαλιού στην πρηνή θέση!
• Όταν η μητέρα  το παίρνει αγκαλιά δεν απλώνει τα χέρια του, σφίγγετε  στην αγκαλιά ή χύνεται (άδειο σακί)
• Ατέλειωτοι κολικοί (ως 1 έτους)
• Ακαταστασία στον ύπνο ( δυσκολία να κοιμηθούν ή όταν ξυπνάνε είναι ανήσυχα)

• Πατέντο θηλασμού – πως και τι τρώνε! (οισοφαγική παλινδρόμηση)
• Ασυνήθιστα καλή και ήρεμη συμπεριφορά ή συνεχές κλάμα και ουρλιαχτό που δε σταματά

• Άγρια αντίδραση στο άγγιγμα, στην αγκαλιά ή χρειάζονται συνεχή κίνηση από το γονέα
• Αν δεν φέρνουν τα χέρια στο στόμα τους, να πιπιλάνε, να κάνουν παιχνίδια με τα πόδια τους
• Αντιδρούν έντονα στην αλλαγή πάνας ή όταν είναι σε ψηλή επιφάνεια για την αλλαγή (το κεφάλι πίσω)
• Μειωμένο επίπεδο δραστηριότητας στην ηλικία των 6 μηνών που ακολουθείται από υπερβολική ερεθιστικότητα
• Η ποιότητα των κινητικών τους προτύπων, πως παίζουν
• Προσκόλληση σε ένα μόνο άτομο και αυτό σε ασυνήθιστο βαθμό
• Απουσία εκφράσεων στο πρόσωπο όταν το παιδί κοντεύει στην ηλικία των 12 μηνών

• Έλλειψη αντίδρασης  όταν καλείται το όνομα του ή όταν του μιλούν, ατυπική οπτική επαφή και προσοχή του παιδιού προς άλλους και το περιβάλλον
• Απουσία ικανότητας δείξης στην ηλικία των 12 μηνών
• Τάση εστίασης της προσοχής σε ορισμένα αντικείμενα
• Μειωμένη κοινωνική  αλληλεπίδραση
• Απουσία εκφράσεων στο πρόσωπο όταν το παιδί κοντεύει στην ηλικία των 12 μηνών
• Στην ηλικία του ενός έτους, τα ίδια αυτά παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες επικοινωνίας, έκφρασης και γλώσσας
• Χαμηλότερο επίπεδο εκφραστικής και δεκτικής έκφρασης, λιγότερες χειρονομίες, κατανόηση λιγότερων φράσεων, έλλειψη αμοιβαιότητας στη μίμηση ή τις κινήσεις του ατόμου που το φροντίζει, δε συμμετέχει σε «προγλωσσική συζήτηση»
• Απουσία παραγωγής λέξεων στην ηλικία των 18 μηνών και συνδυασμού λέξεων στην ηλικία των 24 μηνών (π.χ. μαμά μήλο)
• Διακοπή γλωσσικής ανάπτυξης στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής
• Στερεοτυπικές σωματικές κινήσεις (επαναλαμβανόμενες κινήσεις των χεριών ή όλου του σώματος)
• Άτυπη προσήλωση προς ένα αντικείμενο, τάση εστίασης και προσοχής     (π.χ. να παρακολουθεί τον ανεμιστήρα να γυρίζει, τα φώτα) και ν΄ αδιαφορεί  σε πράγματα που κινούν το ενδιαφέρον των άλλων βρεφών
• Υπερευαισθησία σε διάφορους ήχους
• Απουσία παιγνιδιού προσποίησης και συμβολικού (π.χ. να ταΐζει την κούκλα του)
• Αν δεν ανέχονται να είναι ντυμένα ή γυμνά.
• Μειωμένο ενδιαφέρον να πλησιάζει άλλα παιδιά ή να κάνει φίλους

Είναι γενικά αποδεκτό ότι όσο νωρίτερα πραγματοποιηθεί μια έγκυρη διάγνωση, τόσο περισσότερο θα ωφεληθεί το παιδί, η οικογένεια αλλά και το περιβάλλον του γενικότερα. Είναι σημαντικό για την οικογένεια να λάβει από νωρίς υποστήριξη από κάποιον ειδικό για να μειώσει την πιθανότητα εδραίωσης της προβληματικής συμπεριφοράς του παιδιού αλλά και το ενδοοικογενειακό άγχος. Αν εδραιωθεί μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί καθώς το παιδί μεγαλώνει.

Αν λοιπόν  ο γονιός ή κάποιος από το οικογενειακό περιβάλλον θεωρεί ότι το μωρό συμπεριφέρεται «παράξενα»  θα ήταν  καλό να ελεγχθεί από αναπτυξιολόγο ή  παιδιατρικό εργοθεραπευτή  ώστε να ξεκινήσει  πρώιμη θεραπευτική παρέμβαση  με σκοπό την καλύτερη δυνατή εξέλιξη του παιδιού.